Jak zmiany w ustawie o OZE wpłyną na system prosumencki w Polsce? Kto i na jakich warunkach będzie mógł być prosumentem?

Ustawa o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw została podpisana przez prezydenta w dniu 9 sierpnia 2019 r. W życie wejdzie ona po 14 dniach od jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw (z drobnymi wyjątkami wchodzącymi w życie 1 stycznia 2020 roku lub po upływie 6 miesięcy od ogłoszenia ustawy). 

 
 Z informacji podanych na stronie Rządowego Centrum Legislacji wynika, że główne cele nowelizacji ustawy o OZE to: 

• stymulacja rozwoju odnawialnych źródeł energii. Ma to zapewnić Polsce zrealizowanie celu, jakim jest osiągnięcie 15-procentowego udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto do 2020 roku.

• zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, co powinno zagwarantować stały dostęp do energii dla odbiorcy końcowego przy założeniu, że ceny energii zostaną utrzymane na możliwie niskim poziomie.

• umożliwienie przeprowadzenia aukcji na zakup energii elektrycznej z OZE, będącej przedmiotem sprzedaży w aukcjach w 2019 r., dzięki wskazaniu w przepisach przejściowych maksymalnej ilości i wartości energii, jaka może być przeznaczona na aukcje.

   

Dla osiągnięcia pierwszego celu ważne jest, że zmiany w ustawie pozwalają na rozwój rynku energetycznego w kierunku lokalnej energetyki rozproszonej, czyli prosumenckiej. System ten oparty jest na wytwarzaniu energii w pobliżu miejsca jej odbioru. Pozwala to na uniknięcie znacznych strat energii powstających podczas przesyłu na duże odległości. A mniejsze straty przesyłu przekładają się na korzyści dla gospodarki i środowiska. Rozwój systemu prosumenckiego, w którym odbiorca energii jest równocześnie użytkownikiem i aktywnym uczestnikiem w procesie jej wytwarzania, pozwala obniżyć koszty utrzymania nieruchomości. 

Celem zmian umożliwiających realizację dodatkowych aukcji w 2019 roku jest spowodowanie przyrostu nowych mocy wytwórczych różnych rodzajów OZE o 3 414 MW, co powinno zagwarantować osiągnięcie łącznej mocy instalacji z odnawialnych źródeł energii na poziomie 13 657 MW. Równocześnie zakłada się, że największy wzrost będzie dotyczył lądowej energetyki wiatrowej i instalacji fotowoltaicznych.

 

Kto może być prosumentem po wejściu w życie zmian w przepisach? 

Dotychczas, wg Art. 2 pkt 27a ustawy o OZE z dnia 20 lutego 2015 r., prosumentem mogła być jedynie osoba fizyczna, czyli odbiorca końcowy dokonujący zakupu energii elektrycznej na podstawie umowy kompleksowej, wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji. Warunkiem było również wytwarzanie energii tylko do użytku na potrzeby własne, niezwiązane z wykonywaną działalnością gospodarczą (regulowaną ustawą z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. poz. 646)).

 

W znowelizowanej ustawie o OZE (z dnia 19 lipca 2019 r.) wprowadzono nową definicję prosumenta.

 

Obecnie zapis tego artykułu precyzuje, że użyte w znowelizowanej ustawie określenie prosument energii odnawialnej oznacza „odbiorcę końcowego wytwarzającego energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji, pod warunkiem, że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, nie stanowi to przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej określonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz.U. z 2019 r. poz. 649 i 730).”

 

W praktyce oznacza to, że po wejściu w życie nowych przepisów prosumentami będą mogli zostać również mali i średni przedsiębiorcy, jednak pod warunkiem, że ich podstawowa działalność nie jest związana z wytwarzaniem energii w celu jej dalszej odsprzedaży.

 

Dotychczasowy obowiązek dokonywania zakupu energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji nadal będzie spoczywał wyłącznie na sprzedawcy zobowiązanym (sprzedawcy energii elektrycznej wyznaczonym przez Prezesa Urzędu Regulacji Energii). Ale nowa ustawa (Art. 41 ust. 1a) przewiduje również możliwość sprzedaży energii elektrycznej z mikroinstalacji dowolnemu wybranemu przez wytwórcę podmiotowi, innemu niż sprzedawca zobowiązany, na zasadach rynkowych.

 

Na mocy ustawy możliwe jest również tworzenie na terenach gmin wiejskich i miejsko-wiejskich tzw. spółdzielni energetycznych, które będą mogły korzystać z prawa do prosumenckich zasad rozliczeń nadwyżek energii elektrycznej (w systemie opustów). Aby taka spółdzielnia energetyczna mogła powstać, muszą być jednak spełnione pewne warunki, takie jak: 

• łączna moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji OZE należących do członków spółdzielni musi pokrywać min. 70% rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną wszystkich członków tej spółdzielni;

• liczba członków spółdzielni nie może przekraczać 1000;

• w przypadku wytwarzania energii elektrycznej maks. moc zainstalowana elektryczna instalacji OZE nie może przekroczyć 10 MW;

• przy produkcji ciepła w instalacjach OZE ich maksymalna moc osiągalna cieplna musi być niższa od 30 MW.

   

Zobacz: Przykłady realizacji z pompami ciepła NIBE i panelami fotowoltaicznymi

Jak będzie działał system opustów? Dla osób fizycznych przelicznik wyniesie 1 do 0,8 – przy instalacji do 10 kW lub 1 do 0,7 – przy instalacji powyżej 10 kW. Wartość przelicznika dla spółdzielni energetycznych ma wynosić 1 do 0,6.

Dodatkowo nowela ustawy o OZE (Art. 4 pkt 5) wydłuża okresy rozliczeniowe. W ustawie czytamy: „Rozliczeniu podlega energia elektryczna wprowadzona do sieci dystrybucyjnej nie wcześniej niż na 12 miesięcy przed datą wprowadzenia energii do sieci. Jako datę wprowadzenia energii elektrycznej do sieci przyjmuje się ostatni dzień danego miesiąca kalendarzowego, w którym ta energia została wprowadzona do sieci, z zastrzeżeniem, że niewykorzystana energia elektryczna w danym okresie rozliczeniowym przechodzi na kolejne okresy rozliczeniowe, jednak nie dłużej niż na kolejne 12 miesięcy od daty wprowadzenia tej energii do sieci.”

 

Taki zapis gwarantuje, że prosument ma pewność korzystnego rozliczenia produkcji energii elektrycznej ze swojej mikroinstalacji. Letnia nadprodukcja jest wykorzystywana do pokrycia zimowego deficytu energii.

 

Generalnie można powiedzieć, że większość zmian w ustawie o OZE wprowadzonych w 2019 r. dotyczy instalacji fotowoltaicznych. Wynikać to może z tego, że jest to rodzaj instalacji, który najłatwiej jest wkomponować w bryłę budynku czy otoczenie, nie budzi też większych kontrowersji (jak np. wykorzystanie biomasy czy biogazów).