Farmy fotowoltaiczne. Ich rozwój w Polsce i wpływ na środowisko

Panele fotowoltaiczne (PV) to nowoczesna technologia do pozyskiwania energii odnawialnej oraz jeden ze sposobów walki ze smogiem i dotykającymi nas zmianami klimatu. Potencjał paneli fotowoltaicznych wykorzystuje się inwestując w mikroinstalacje fotowoltaiczne powstające w gospodarstwach domowych oraz stawiając elektrownie słoneczne (tzw. farmy fotowoltaiczne). 

 

W technologii fotowoltaicznej energię elektryczną wytwarza się poprzez przekształcenie promieniowania słonecznego w prąd stały. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu modułów fotowoltaicznych (zbudowanych z ogniw słonecznych). 

 

Rozwój fotowoltaiki, nie tylko w Polsce, jest pochodną rosnącego zainteresowania odnawialnymi źródłami energii (OZE). Dla krajów europejskich momentem przełomowym było wprowadzenie w 2009 r. tzw. Dyrektywy OZE. W ciągu 10 lat (2009–2019) w Europie ponad 10-krotnie wzrosła łączna moc pracujących instalacji fotowoltaicznych. Należy jednak  zaznaczyć, że w tym samym czasie na świecie wzrost mocy zainstalowanej fotowoltaiki był ponad 20-krotny. W Europie jest więc cały czas dużo do zrobienia. A jeszcze więcej w Polsce. Co prawda w ciągu ostatniej dekady wiele zmieniło się w naszym kraju na lepsze, ale dalej pozostajemy w tyle na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej. 

 

Przeczytaj również: Jak pozyskać energię na miarę XXI wieku? 

  

W 2018 roku Polska zajmowała 18 miejsce pod względem produkcji energii z instalacji fotowoltaicznych i 17 miejsce pod względem skumulowanej mocy zainstalowanej. Ostatnie dwa lata pokazały jednak, że sektor fotowoltaiki jest u nas jednym z najdynamiczniej rozwijających się sektorów odnawialnych źródeł energii. 

 

18 czerwca 2019 r. została opublikowany kolejny raport Instytutu Energetyki Odnawialnej „Rynek Fotowoltaiki w Polsce 2019”. Wg niego w roku 2018 przyrost instalacji fotowoltaicznych wyniósł w Polsce 235 MW, co uplasowało nas na 9 miejscu wśród krajów UE. Uwzględniając już zrealizowane i trwające inwestycje oraz trendy oszacowano, że w roku 2019 możemy znaleźć się na 4 miejscu wśród krajów unijnych pod względem rocznych przyrostów nowych mocy fotowoltaicznych. Wg twórców opracowania w 2019 r. szacowany przyrost nowych instalacji PV może wynieść ok. 1 GW, co na koniec roku pozwoli osiągnąć Polsce moc skumulowaną tych instalacji na poziomie 1,5 GW. Oczywiście wielkość ta dotyczy łącznie elektrowni solarnych (tzw. farm fotowoltaicznych), małych instalacji (o mocy 40–200 kW) oraz instalacji indywidualnych (tzw. mikroinstalacji o mocy do 10 kW). 

 

W lutym 2019 roku łączna moc mikroinstalacji fotowoltaicznych wynosiła w Polsce ok. 350 MW. To w blisko 75% inwestycje gospodarstw domowych, czyli prosumentów indywidualnych, którzy nadwyżkę energii wytwarzanej przez instalację PV mogą przekazywać operatorowi sieci dystrybucyjnej. W tym celu korzystają oni z systemu on-grid zintegrowanym z siecią energetyczną. “Zgromadzoną” w ten sposób energię prosument może wykorzystać w sytuacjach, gdy wytwarzana na bieżąco energia jest niewystarczająca. O tym, ile energii można odzyskać, decyduje system opustów. Prosument indywidualny może odebrać 80% oddanej energii elektrycznej – gdy jego instalacja jest mniejsza od 10 kW lub 70% – przy instalacji fotowoltaicznej o mocy większej niż 10 kW. 

 

Zobacz: Oferta wydajnych systemów fotowoltaicznych NIBE PV 

 

Farmy fotowoltaiczne w Polsce 

Pierwsza farma fotowoltaiczna w Polsce powstała w 2011 roku w województwie małopolskim, w gminie Wierzchosławice. Na obszarze 2 ha zlokalizowano 4445 paneli słonecznych o łącznej mocy ponad 1 MW. 

Z kolei największą farmą fotowoltaiczną w Polsce (ze względu na moc zainstalowaną, na dzień 18.11.2019 r.) jest obiekt zlokalizowany w gminie Czernikowo koło Torunia. Na obszarze ponad 24 tys. kilometrów kwadratowych zamontowano tam niemal 16 tys. paneli o łącznej mocy 3,7 MW. Roczna produkcja energii tej farmy wystarcza na pokrycie zapotrzebowania ok. 1600 gospodarstw domowych. 

W tym roku rusza projekt budowy największej w Polsce i Europie Środkowej oraz jednej z większych w Europie farm fotowoltaicznych. Ma ona powstać we wschodniej Wielkopolsce, na obszarach zdegradowanych działalnością górniczą o niskiej klasie gruntów ornych i znacznym obniżeniu wód gruntowych. Docelowo ta elektrownia solarna ma generować 600 MW mocy wytwórczej. Oznacza to produkcję energii elektrycznej na poziomie 630 MWh rocznie. 

 

Wpływ farm fotowoltaicznych na otoczenie 

W procesie planowania lokalizacji farm fotowoltaicznych należy uwzględnić ich oddziaływanie na środowisko. Należy oczywiście podkreślić, że energia słoneczna jest tzw energią czystą. Przyjrzyjmy się przykładowym liczbom: ilość energii produkowana przez farmę fotowoltaiczną w Czernikowie (630 MWh) w elektrowni konwencjonalnej spowodowałaby wyrzucenie do atmosfery ok. 3 ton dwutlenku węgla.  

 

Jednak, jak każdy duży obiekt, farma fotowoltaiczna ma pewien wpływ na otoczenie. Dotyczy to przede wszystkim takich elementów środowiska przyrodniczego jak ptaki, nietoperze czy owady. Dlatego też należy przede wszystkim unikać lokalizacji obiektów na terenach prawnie chronionych a każdą lokalizację poza terenem zurbanizowanym należy skonsultować z miejscowymi organami/specjalistami odpowiedzialnymi za ochronę przyrody. 

 

Warto wykorzystać „patenty” krajów, które wyprzedzają nas w tej dziedzinie. Tam elektrownie solarne powstają na terenach już zdegradowanych przez człowieka, wykorzystywanych wcześniej do celów wojskowych, handlowych czy przemysłowych bądź do składowania odpadów. 

 

Często podnoszonym przez niektórych argumentem jest negatywny wpływ na zdrowie osób mieszkających w pobliżu farm fotowoltaicznych. W tym miejscu należy zaznaczyć, że urządzenia farmy jak wszystkie urządzenia zasilane prądem elektrycznym (nawet te w naszym domu) wytwarzają w swoim otoczeniu pole elektromagnetyczne o częstotliwości 50Hz. Na podstawie badań stwierdzono, że pola elektromagnetyczne średniego napięcia częstotliwości 50 Hz nie wpływają niekorzystnie na organizmy żywe. Dlatego oddziaływanie niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego powstającego w obszarze farmy jest pomijalnie małe i nie ma wpływu na okolicę i komfort życia ludzi oraz pracę urządzeń (np. RTV) znajdujących się w domach. 

 

Pamiętajmy, że każdy z nas może przyczynić się do walki ze smogiem decydując się na odnawialne źródła energii we własnym domu lub mieszkaniu. Zobacz przykłady realizacji z pompami ciepła NIBE i panelami fotowoltaicznymi.